Nonduale Therapie: De Psychologie van het Geestelijk Ontwaken

By Georgi Johnson

"Georgi's boek is een pareltje. Zodra ik begon te lezen kon ik het boek niet meer wegleggen. Ik werd meegezogen in een evolutionair proces in mezelf en kwam in contact met de vreugde en genialiteit in mijzelf én met bevroren delen, waar het bewustzijn nog niet tot zichzelf is ontwaakt."
Renate McNay, Conscious TV

In haar nieuwe boek Nonduale Therapie geeft Georgi Y. Johnson inzicht in de spirituele achtergrond van energetische contracties en een nieuwe werkwijze door middel van de helende kracht van Nonduale Kwaliteiten.

• Language: Nederlands
• Publisher: Georgi Johnson
• Release date: Sep 28, 2019
• ISBN: 9781912517053

Book preview

Voorwoord Van Bart ten Berge

IK HEB DE EER OM DE afgelopen 15 jaar de partner van Georgi te zijn. Een prachtig, liefdevol mens, moeder, dichteres, schrijfster en spiritueel lerares.

Vanuit de diepte van haar betrokkenheid met haar medemens en haar gave om de wereld om haar heen haarscherp te analyseren en te zien is dit boek geboren.

Het is geschreven vanuit een stroom van inspiratie, genialiteit en vooral niet te vergeten hard werk en discipline.

Zo is ook deze Nederlandse vertaling tot stand gekomen, dankzij het harde werk en de toegenegenheid van Marieke Trompert en Francine Diephout.

De term Non-duale Therapie wordt al jaren lang gebruikt voor therapievormen waarin de behandelaar vanuit de diepte van zijn spirituele ontwikkeling, het proces van zijn client ondersteund. Dit kan onder andere zijn, vanuit puur bewustzijn, stilte of stillness. Vanuit een meditatieve staat die voorbij de polariteit van het dagelijks denken gaat. 

Dit nodigt de client uit tot, en creëert een bedding waarin, een diepte van zelfonderzoek mogelijk is dat voorbij het dagelijks oordelen gaat. 

Het geeft de client de mogelijkheid om de spirituele en psychologische achtergronden van innerlijke conflicten te ervaren en begrijpen. 

Het ondersteund de client in het loslaten van de identificatie met een conflict en opnieuw in contact te komen met de innerlijke kwaliteiten die hierachter verscholen liggen.

Wat tot nu toe in deze vorm van therapie heeft ontbroken is een systeem. 

Het boek Non-duale Therapie omvat een prachtig systeem, wat niet alleen de precisie van het werk verbeterd, maar ook een diep inzicht in innerlijke conflicten, hun oorzaak en achtergronden geeft.

Een boek dat niet alleen geschikt is voor therapeuten, maar ook een ondersteuning en inspiratie is voor een ieder die aan zelfonderzoek doet. 

Het is een naslagwerk dat ons de achtergronden van de dagelijkse conflicten, waarin we in om onszelf verwikkeld kunnen raken, duidelijker maakt en een handleiding die ons helpt hier voorbij te bewegen.

Kortom dit boek is absoluut een aanrader.

Bart ten Berge

De poten van die stoel bijvoorbeeld – hoe wonderbaarlijk is hun buisvormigheid, hoe bovennatuurlijk hun gepolijste gladheid! Ik heb minuten (of was het enkele eeuwen?) niet alleen naar die bamboe poten gestaard, maar ik wás de poten, of ik was mezelf in hen; of, om nog preciezer te zijn (want ik was er in dit geval niet bij betrokken, evenmin als zij, op een bepaalde manier), was ik mijn Niet-zelf in het Niet-zelf dat de stoel was.

ALDOUS HUXLEY

VOORWOORD

IEMANDS GEHELE WEZEN vibreert als vezels waarlangs een onzichtbare wind strijkt.

PETER RUSSELL

De plaats waar we zitten, diep in onszelf, bepaalt hoe we onze werkelijkheid ervaren. Het heeft invloed op onze houding ten opzichte van wat we zien, onze gevoelens en onze gedachten. De zetel van waaruit we waarnemen bepaalt ons gezichtspunt en onze ervaringen. Deze sfeer bepaalt ons hele gezichtsveld.  Waar zit je als je op de wereld uitkijkt? Zit je op een troon van autoriteit of op een knielbankje van nederigheid? Zit je in stilte of zit je behaaglijk op de stoel van vriendelijkheid en verbondenheid? Worstel je om op dezelfde stoel te blijven zitten of wissel je soms van stoel zonder dat je het merkt? Het kan zijn dat je op je werk op de barkruk zit en in de bar op de zetel van wijsheid. Misschien zit je bij je ouders op een kinderstoel (met een vinger op de eject toets) en bij een partner het liefst op de plek van de bestuurder. Zou het kunnen dat we de hele tijd van stoel veranderen zonder het te weten? Misschien is er een diepere vrijheid te vinden in degene die naar behoefte wisselt van de stoel vanwaar hij kijkt?

Dit boek is geboren om tegemoet te komen aan de noodzaak tot een verandering in ons begrip van menselijke vrijheid in de vorm. Het is gebaseerd op een fundamenteel wereldbeeld, dat wordt gedeeld door steeds meer mensen uit alle lagen van de bevolking over de gehele wereld. Dit wereldbeeld is een resultaat van een golf van collectief ontwaken in tijdloze wijsheid: dat bewustzijn primair, onverdeeld en onbeperkt is, zowel in tijd als in ruimte. Ook al zijn wij allemaal verschillend, we zijn niet afgescheiden. Beter nog, we zijn allemaal unieke uitdrukkingen van een collectieve evolutie.

Wanneer we het uitgangspunt van eenheid – dat het hetzelfde leven, bewustzijn en dezelfde bron is die door alle verschillende vormen beweegt – toelaten, blijven er vragen over die inherent psychologisch zijn: Waarom voelen we ons afgescheiden? Waarom lijden we? Wat kunnen we doen om wijsheid en eenheid te ervaren? Hoe kunnen we onvoorwaardelijk gelukkig zijn?

Het tweede uitgangspunt van dit boek: dat onze gevoelens, emoties en staten van Zijn energetisch levend zijn en dat ze de aard van gedachten en onze fysieke gezondheid beïnvloeden. Dit betekent dat hoe we ons voelen een causaal effect heeft op onze gezondheid en onze gemoedstoestand. Daarom smeekt het emotionele lijden om een dieper inzicht; het mag niet worden genegeerd. Op dit moment is ons gemeenschappelijke repertoire aan gevoelens en emoties verarmd. Er wordt een grotere variatie aan gevoelens uitgedrukt door emoticons op onze smartphones dan in de literatuur van de psychologie. Schuld en schaamte worden bijvoorbeeld traditiegetrouw behandeld als synoniem. Maar voelen ze hetzelfde? Zijn liefde, vrede en vrijheid slechts uitwisselbare woorden?

Wanneer we de verkenning van gevoelens en emoties verfijnen, ontstaat er een oneindige mate van gevoeligheid. Dit openen van de felt sense van de levende ervaring heeft het vermogen om gedachtepatronen te doorbreken die geconditioneerd zijn door een beperkte emotionele woordenschat. Als onze gevoelens veranderen, dan verandert ook de manier waarop we de realiteit waarnemen.

In het algemeen geldt: waar we lijden, daar is een gevoel van contractie of bevriezing. Deze bevriezing veroorzaakt stress. Als we de stress negeren, dan wordt de samengetrokken energie depressief. Toch is het er nog steeds en het veroorzaakt knelpunten en beperkingen in de stroom van vitaliteit door het lichaam, de psyche en de geest (mind).

Maar wat is er bevroren? Waar eerst vrijheid was, daar is nu contractie. Wat is samengetrokken? Nondualiteit introduceert het principe van onze Ware Aard – de kwaliteiten van bewustzijn die we delen en herkennen, zoals liefde, vrede, vreugde en vrijheid.

Onze aanname is dat contracties bevroren vormen van onze kwaliteiten zijn. Bijvoorbeeld, als we een contractie van haat omringen met onvoorwaardelijke liefde, dan gaat het smelten en ontspant de energie zich.

Uit deze inzichten is een diagnostische en therapeutische methodologie voortgekomen. In het begin was dit werk het resultaat van een gezamenlijke verkenning met mijn partner Bart ten Berge. Bart heeft de afgelopen dertig jaar duizenden mensen behandeld en heeft een brede ervaring en impact in zijn therapeutische, transformerende werk. In het begin waren we ons eigen laboratorium. We gebruikten onszelf als levende proefkonijnen en onderzochten zowel de aard van contracties in de psyche als van nonduale kwaliteiten.

De kring breidde zich uit met gevorderde groepen mediteerders, collega’s en studenten. Iedereen heeft inzicht gebracht, en op deze manier is het veld van de nonduale therapie aanzienlijk verder geëvolueerd dan de subtiele ontkenning van lijden door middel van een dogmatische poging om ‘nonduaal’ te blijven. De agenda van persoonlijke perfectie viel weg om vervangen te worden door een levende viering van alle vormen van expressie en ontvankelijkheid. Dit is echt een gedeeld, evolutionair project geweest, dat het inzicht bewijst dat leren gebeurt wanneer de leraar en de leerling verdwijnen. Voor dit alles zijn we dankbaar.

Dit boek is bedoeld als ondersteuning voor diagnose, zelfonderzoek en therapie. We hopen dat het een metgezel zal zijn op die momenten dat het nodig is alsmede een inspiratiebron. De methodologie is geenszins bedoeld als een dogma, maar eerder als een instrument om nieuwe mogelijkheden van dieptepsychologie te openen, met inbegrip van de subtiele, onbewuste en transpersoonlijke aspecten van de menselijke ervaring.

We zijn allemaal uitdrukkingen van een diepere noodzaak, die ontzettend intelligent is. Ons individuele doel is om toe te laten dat die evolutionaire ontvouwing door ons heen tot uitdrukking komt. We zegenen je op je reis door deze bladzijden, met de wind in je rug en de zon op je gezicht. Elk moment dat in vrijheid wordt losgelaten – zelfs op de meest intieme lagen van ervaring – heeft een direct positief gevolg voor het welzijn van ons allemaal. Dankjewel dat je hier bent en dat je de tijd en ruimte neemt om vrijheid te manifesteren in de menselijke vorm.

Het is moeilijk om in jezelf te geloven want het idee van het zelf is een kunstmatige constructie. Je maakt in feite deel uit van de glorieuze eenheid van het universum. Al het moois in de wereld, zit in jou.

RUSSELL BRAND

DEEL I: EEN WAARNEMEND UNIVERSUM

chair-2894501_960_720

Laten we elkaar ontmoeten met zuivere aanwezigheid en laten we volledig hier zijn voor elkaar, in de wetenschap dat wij, in essentie, hetzelfde zijn, in de wetenschap dat wij in ons Zijn één zijn.

Steve Taylor

1. INLEIDING

We zien dingen niet zoals ze zijn, we zien ze zoals wij zijn.

ANAIS NIN

Hoe zou het zijn om ieder moment te leven met vitaliteit, verbondenheid, vreugde en nieuwsgierigheid? Wat als we gemakkelijk toegang zouden hebben tot een onbeperkte bron van vrede, liefde en vrijheid? Stel je de vrijheid voor om van perspectief of standpunt te wisselen, je gemakkelijk van de ene ervaringsstoel naar de andere te verplaatsen? We kunnen onszelf terug vinden op de stoel van inzicht of in de stoel van universele zorg; we kunnen ons naar de lanceerbasis van passie begeven of neerploffen op de bank van ontspanning. In plaats van te branden in een stoel van jaloezie, vastgebonden te zitten op een stoel van angst of gebonden te zijn aan het grimmige ongemak van hebzucht, kunnen we opstaan en van perspectief veranderen. Misschien zouden we, als we deze vrijheid ontdekken, ervoor kiezen te zitten waar we het minst lijden, waar zelfs het verstrijken van de tijd en de grenzen van de ruimte vergankelijk zijn, waar het mogelijk is om het welzijn van het geheel, waarvan wij een unieke uitdrukking zijn, te dienen.

Dit boek is geïnspireerd door de doorleefde ervaring van de kwaliteiten van onze ware aard, die altijd beschikbaar zijn en die we vooral ervaren wanneer we onze geest, ons hart en lichaam vrijmaken van conditionering. De kwaliteiten van onze ware aard, die we hier nonduale kwaliteiten noemen, zijn de plaatsen waar we zetelen om kanalen voor natuurlijk en universeel welzijn te worden. Deze kwaliteiten zijn nooit ver weg. Feitelijk zijn ze heel dicht bij huis, waar ze ons van moment tot moment voeden, ons ondersteunen en versterken, met elke ademhaling en iedere stap die we zetten.

De realisatie van het volledige menselijke potentieel impliceert de evolutie van de geest. Waar een individueel perspectief is, is altijd een dynamisch spel tussen individualiteit en eenheid. Individualiteit is een mentaal concept en daardoor drukt onze ontwikkeling momenteel een crisis van individualiteit uit. De geest vraagt: Wie ben ik? Wat ben ik? Waar ben ik? Deze vragen vereisen gevoelsmatige antwoorden, wat betekent dat ze worden beantwoord door ons gevoel van leven. Vanaf dat moment stopt de geest met het dicteren van ervaringen en begint hij deze te volgen. Het werkt als een ontvanger, reflector en beschrijver van dat wat wordt ervaren als zijn eigen bron –  een ervaringsdimensie die voorafgaat aan alle mentale functioneren. Terwijl de denkgeest een conflict van tegenstellingen ziet, laat de ervaring beide zijden van een paar toe. In dualiteit is de ene kant afhankelijk van de andere om zichzelf te zijn

Nondualiteit is een brede term die letterlijk ‘niet-twee’ betekent. De term Nondualiteit kan worden geassocieerd met de oude Indiase wijsheid van Advaita, maar de wijsheid van inherente eenheid wordt bij mystieke stammen in alle culturen over de hele wereld gevonden. In westerse termen is Nondualiteit gebaseerd op het inzicht dat de manifestatie plaatsvindt door het spel van paren: we hebben mannelijk en vrouwelijk, hoog en laag, links en rechts. Zelfs als we kijken naar idealen als harmonie, symmetrie en evenwicht, zien we het spel van twee. Nondualiteit sluit deze natuurlijke dualiteit niet uit, maar wijst op het ene waaruit die twee zijn geboren en het ene waarbinnen de dans van dualiteit plaatsvindt. Nondualiteit is geen ontkenning van dualiteit, maar eerder de bron, datgene dat alle manifestatie mogelijk maakt. In de woorden van de nonduaal leraar Jeff Foster: De nondualiteit waar we het over hebben is niet het tegenovergestelde van wat dan ook... Om te zien waarover gesproken wordt moeten we verder gaan dan onze gewone manier van denken en kijken.

Onze zoektocht om ervaring te begrijpen en om vorm te vinden in het fysieke leven wordt aangewakkerd door een passie die universeel is en tegelijkertijd uniek. In onze poging om deze spanning te bevatten, heeft onze mentale conditionering natuurlijke vormen van dualiteit verdraaid in een competitie van valse tegenstellingen: het gaat om ‘ik of jij’, ‘schrijver of lezer’, ‘spreker of luisteraar’, ‘zwart of wit’, ‘goed of kwaad’, ‘licht of donker’. Deze concurrentie tussen complementaire verschijnselen is illusoir. Onze rechterhand is niet geboren om te strijden met onze linkerhand, net zo min als de inademing superieur is aan de uitademing. Competitie betekent conflict, en wanneer we strijden met onszelf verliezen we ons gevoel van welzijn.

Op elk moment is er potentieel voor compassie, samenwerking en viering van het leven, maar een deel van onze evolutie is onderworpen aan een contractie rond competitie en samenwerking. Beiden komen voort uit evolutie en zijn nodig in de bevrijding van het individu in eenheid. Maar de energie van competitie veroorzaakt een verslaving aan conflict, waarin we grijpen naar wat we wenselijk achten en we het tegendeel proberen te ontkennen. We willen bijvoorbeeld het plezier maar niet de pijn, of we willen de winst maar niet het verlies. Dit vastgrijpen maakt ons tot slaaf van conflict, dat door de hele psyche als energetische contractie weerkaatst. Gevangen in een spiegelzaal investeren we onze vitaliteit in ingebeelde verschijningsvormen en ontkoppelen we ons van de bron van alle dualiteit die wezenlijk nonduaal is. Eén kan geen twee worden zonder het ene dat de dans van twee voedt, ondersteunt en overleeft. Twee zijn altijd gevormd uit het ene, wat betekent dat alle dualiteit gevormd wordt uit nondualiteit.

Therapie draait om heling, de compassievolle beweging die nodig is om naar natuurlijkheid en heelheid terug te keren. nonduale therapie is een proces dat het vrijgeven van energetische contracties in de psyche aan de bronkwaliteiten, waaruit ze zijn gevormd, ondersteunt.

Het proces onthult een levendige, holistische individualiteit die dynamisch is afgestemd op de noden van het geheel. Bevrijd van de agenda van het persoonlijk overleven, begint het individu zich te manifesteren door het veld van mogelijkheden geboren in elk moment, waarbij het kernkwaliteiten tot uitdrukking brengt die kostbaar en uniek zijn, maar die voortkomen uit dezelfde onafscheidelijke nonduale bron van ons allemaal.

Nonduale therapie gaat niet om het verwerven van een status of om een nieuw en verbeterd persoon te worden. Het gaat om het ontrafelen van het web van de persoonlijkheid en zo pure nonduale kwaliteiten te laten stromen door en voorbij alle vormen van de psyche, of ze nou gebroken, verdraaid of onvolmaakt zijn. In plaats van de persoonlijkheid proberen te repareren, ziet het individualiteit als een kostbare manifestatie van de bron in beweging – een stroom van unieke ervaringsmomenten, die we kunnen vieren als onderdeel van de evolutionaire dans van het geheel.

Woorden schieten tekort om het lijden uit te drukken dat het afgescheiden zijn van het leven met zich meebrengt: de afname van vitaliteit, inspiratie, plezier en vreugde; het gevoel vast te zitten in een lijdensweg van verplichting en angst, waaruit het einde van het leven (de dood!) de enige ontsnappingsmogelijkheid is. Een van de grote zegeningen in dit soort lijden is dat we vaak nauwelijks bewust zijn van de pijn die we hebben. Vandaar het cliché: Beter geen slapende honden wakker maken. Maar slapende honden worden wakker en soms met een schreeuw van pijn. Eenvoudig gezegd: problemen verdwijnen niet alleen omdat we ze negeren. Dit geldt ook voor de grote problemen van wie, wat en waar we zijn.

Het is een tragische paradox dat we het leven ontkennen uit angst om dat leven te verliezen. Toch is dit de achterliggende dynamiek die een groot deel van de menselijke psyche beheerst. Beheerst door een collectieve agenda om lijden te vermijden, zien we dat we tragisch genoeg meer lijden creëren. Het lijkt erop dat lijden noodzakelijk is als een onlosmakelijk onderdeel van de evolutie van het geheel en als een onmisbaar onderdeel van genezing – van de schok en de pijn van de verdeeldheid, die inherent is aan de schepping, tot de hereniging van veelheid binnen eenheid. Op zoveel manieren lijkt lijden – als het wordt toegelaten – op liefde. Onze schreeuw van lijden is de schreeuw om hereniging: het is de roep naar huis en het ontwaken van onze ware natuur. Als we die roep van lijden onderdrukken – die de exacte muziek van onze genezing is – dan onderdrukken we ook de liefde.

Lijden neemt vele vormen aan. Vanuit één perspectief bestaat alle ervaring uit lijden. Dit komt omdat ervaring een contractie van onze pure natuur is.

Uit naadloze eenheid, pure verstilling of de alomtegenwoordige stilte ontstaat een noodzaak, welke een subtiele vorm van oerervaring is. Ervaring is een verstoring, een contractie binnen het geheel. In de Joodse Luriaanse Kabbalah wordt creatie beschreven als een proces van contractie (‘tzimtzum’ in het Hebreeuws), waarbij het oneindige samentrekt om de gelijktijdige manifestatie van het eindige mogelijk te maken. Deze contractie van primordiaal licht legt ‘beschikbare ruimte’ of leegte, die alle vorm mogelijk maakt, bloot. Dit principe van contractie is terug te vinden in de kwaliteiten van onze ware natuur. Zorg trekt zich bijvoorbeeld samen als bezit en verlating; zuiverheid trekt samen als schaamte en walging (Deel II van dit boek behandelt 35 voorbeelden in detail).

Contractie is ongemakkelijk, maar het is ook ontwaken. Dit ontwaken van bewustzijn herbevestigt dat deze beweging, deze contractie, een levendig aspect vormt, dat deel uitmaakt van bewustzijn. Zelf als we een gevoel van ‘niets’ hebben dan zal het rusten in het gewaarzijn met dat ‘niets’ ervoor zorgen dat het zich uitbreidt en zich onderscheidt. Misschien draagt het een subtiele trilling van teleurstelling of ergernis in zich. Géén gevoel verandert zelfs in gevoel wanneer we aanwezig blijven als gewaarzijn.

Telkens wanneer we een gevoel (dat al plaatsvindt) weigeren te voelen, bij elke onderdrukte emotie, elk moment dat we onszelf afleiden om innerlijk ongemak te vermijden, telkens wanneer we ons voordoen als iets dat we niet zijn om maar geaccepteerd te worden als wie we zijn, verliezen we kracht. Deze ontkenning bedekt het directe zelfgevoel met illusie. Het verbreekt onze verbinding met levensvreugde en vormt een muur, waarachter we geïsoleerd en bang voor de toekomst zijn. Veel hiervan is onverwerkt omdat ons zintuiglijk systeem ingesteld raakt op een staat van halve geslotenheid, vragend om de stimulatie van gevaar, geweld, rampspoed of crisis om het gevoel van levendigheid terug te krijgen.

Neem wat ruimte om contact te maken met wat er op dit moment in jou gebeurt. Deze blik gericht op de innerlijke wereld is de belangrijkste beweging die we kunnen maken: een beweging die realiteit kan transformeren. Eerst kan het lijken alsof daar ‘niets’ is. Misschien ervaar je een strak gevoel rond je borst, rusteloosheid in je zonnevlecht. Misschien ervaar je gevoelens van wanhoop; een subtiele kreun van frustratie; of een diepere ondertoon van verlangen. Misschien voel je de drang om te schreeuwen, maar voor wie of wat? Dat hebben we nooit geweten, dus hebben we nooit geschreeuwd. Vaak is er alleen maar een gevoel van verdoofdheid. Wat gebeurt er op dit moment in jouw innerlijke wereld?

We zijn geconditioneerd om de psyche als min of meer statisch te beschouwen: als een vaststaand ding. We stoppen met die beweging naar binnen te maken, omdat het overbodig lijkt. O ja, dat ben ik. Niets veranderd. Er kan zelfs ergernis zijn, omdat we alles wat hier van binnen is al ‘kennen’. Het kan zinloos of irritant lijken, bijna alsof we allergisch zijn voor de ervaring van hoe levendig het op elk moment is. We willen vaak niet voelen wat hier van binnen aanwezig is, omdat het verschrikkelijk kan zijn en we anticiperen op een nederlaag die we stiekem al verwachtten: dat we bestaan uit kwade, oppervlakkige dingen. Het kan belachelijk lijken om naar binnen te kijken: de geest zal er toch niets mee kunnen.

Waarom is deze richtingsverandering – van de bewuste blik gericht buiten de psyche naar de bewuste blik binnenin onszelf – zo belangrijk? Waarom maakt dat een verschil? Ten eerste is deze verschuiving in aandacht revolutionair, want de binnenwereld is niet statisch. Het is geen vaststaande gedaante, maar het is een stroom van levende, pulserende, viscerale energie. Als ons bewustzijn er naartoe gaat, komt de binnenwereld tot leven. Beweging versnelt en het subliminale bewustzijn in de energetische vorm van de psyche wordt wakker met de belofte van hereniging met het bewustzijn dat er naartoe beweegt. Wanneer bewustzijn bewustzijn ontmoet, is er een hereniging. Vitaliteit komt vrij.

Deze beweging van vitaliteit zal een averechtse uitwerking hebben op de gebieden van de psyche waar er minder vrijheid is – waar onze energie samentrekt. Die eerste laag van een contractie is precies dat gevoel van ergernis bij het naar binnen keren, of dat gevoel van beperking, of het gevoel van zinloosheid. Deze gevoelens zijn het gefluister van de psyche als die wordt gewekt door de aanwezigheid van ons bewustzijn. De contractie kan zich gedragen als een kind dat urenlang in een kamer is verwaarloosd en in slaap is gevallen, en alle hoop heeft opgegeven dat zijn moeder zou komen. En dan staat dit bewustzijn in de deur, starend naar het kind. Het kind begint in beweging te komen en drukt de innerlijke verlatenheid uit, waarin het in slaap was gevallen: Er is hier niemand voor mij. Niemand komt ooit. Er is niets. Hij kan zelfs zijn gezicht naar de muur draaien.

Blijf een tijdje bewust met je aandacht bij de felt sense van de binnenwereld. Probeer niet te zoeken, organiseren of analyseren, maar blijf gewoon een beetje langer en doorvoel de gebieden van dichtheid en ruimte. Merk op op welke plaatsen een gevoel van ontspanning en ruimte is en waar er stress is. Misschien zijn er gebieden waar helemaal geen gewaarwordingen zijn. Hoe meer we aanwezig zijn bij het innerlijke landschap, hoe meer we de effecten van onze aanwezigheid kunnen opmerken. Wat een dichte energie was, kan nu een stroom zijn. Waar een ruwe impasse was, kan nu een woud van gevoel zijn. Waar eerst een blokkade gevoeld werd, kan nu een scherpe fysieke pijn ergens in het lichaam zijn. Waar we een oude melancholie ontmoet hebben, rennen we plotseling met onze gedachten iets schijnbaar willekeurigs achterna. Het maakt allemaal deel uit van de puzzel en is allemaal relevant. Dit zijn de levende effecten van het naar binnen keren van onze aandacht. De binnenwereld is helemaal geen vaste entiteit, het is springlevend.

Therapeuten weten dat hun vermogen om een proces te ondersteunen vaak afhangt van hun eigen veerkracht en mate van bevrijding – van het vermogen om het proces van een ander te bevatten zonder getriggerd te worden door persoonlijke problemen. Met een gegronde methodologie om te werken met herkenbare emoties, energetische contracties en psychologische problemen, is dit boek voor zowel therapeuten als hun cliënten een ondersteuning in het creëren van ruimte waarin heling kan plaatsvinden.

Dit boek beoogt een overzicht te geven van de menselijke psyche – in haar natuurlijkheid en in de veelvoorkomende gebieden van contractie. Je zult leren herkennen hoe contracties in dualistische paren worden gevormd. Iedere contractie in psychologische dualiteit komt voort uit een nonduale kwaliteit die in de gebeurtenis is bevroren. Bijvoorbeeld, in de energetische contractie van schaamte en walging, zit een roep om dat wat bevroren is: onvoorwaardelijke zuiverheid. nonduale therapie biedt hiermee een routekaart voor de bevrijding van vitaliteit uit de cyclus van lijden. Met de kritieke beweging binnenin kan lijden getransformeerd worden tot een reis van nieuwsgierigheid, verwondering, inzicht en viering.

De Dalai Lama zegt dat het doel van ons leven is gelukkig te zijn. Het doel van deze pagina’s is het openen van wegen naar het geluk dat we altijd al waren, altijd zijn en altijd zullen zijn in de kern van elk moment van fysieke manifestatie.

2. DE LEVENDE PSYCHE

Als er een wereldwijd bewustzijn zou kunnen opkomen dat alle verdeeldheid en splijting het gevolg zijn van het splitsen van tegenstellingen in de psyche, dan zouden we weten waar we moeten beginnen.

C.J. JUNG

Alle therapeutische ontmoetingen, van welke soort dan ook, putten uit de eeuwige bron van nonduale kwaliteiten, zelfs wanneer dit een onbewust proces is. Daarom zijn alle soorten therapie die met integriteit worden uitgevoerd, behulpzaam. Therapie omvat verbinding die voorbij gaat aan het afgescheiden zelf. Het benut het helende elixer van gewaarzijn, door middel van de kunst van stilte en luisteren. Conflicten worden ontvangen, gezien en gedeeld en dit heeft een direct helend effect.

Voordat de therapie zelfs maar begonnen is, heeft het individu de nonduale kwaliteit van hulpeloosheid toegelaten, wat betekent dat ze voorbij het geloof in absolute afscheiding zijn gegaan tot in de wijsheid van onderlinge afhankelijkheid en compassie. Therapie houdt dienstbaarheid in, dit is een krachtige manier om het idee van het ultieme afgescheiden individu te ontmantelen. Optimaal beweegt een therapeutisch proces zich ook richting een gedeeld inzicht in het zich ontvouwende proces. Deze kwaliteiten zijn fundamenteel voor alle therapeutische ontmoetingen. nonduale therapie is een evolutie van conventionele therapeutische modellen, met dit verschil dat het hypnotiserende vormen van conditionering losmaakt die gevonden worden in onze collectieve geestelijke toestand.

Het algemene domein van de psychologie is ontstaan uit zowel de filosofie als de biologie. Discussies over deze twee onderwerpen gaan terug tot de vroege Griekse denkers, onder wie Aristoteles en Socrates. Het woord psychologie komt van het Griekse woord psyche, wat ‘ziel’ betekent. Het therapeutische terrein van de psychologie heeft vele stromingen gehad. Maar de kern van de wetenschap ligt aan de basis: de ontwikkeling van een dieper, levendiger en meer geïntegreerd gevoel van verbondenheid met de diepten van onszelf, het gebied dat de oude Grieken ‘ziel’ noemden. Toch wordt de ziel tegenwoordig door veel conventionele scholen van de psychologische gedachte opzij geschoven als een spiritueel concept, uitgaande van de overtuiging dat bewustzijn zich in de hersenen ontwikkelt en beperkt is tot een gelokaliseerd verschijnsel voor een individueel lichaam. Er wordt een splitsing verondersteld tussen ‘spiritueel’ en ‘menselijk’. Dit betekent dat de onmetelijkheid van onze ware natuur als levende hulpbron vaak genegeerd wordt. Nonduale kwaliteiten zoals liefde en vrede worden in het gunstigste geval vluchtige indrukken. Bewustzijn wordt gezien als functioneel, maar niet fundamenteel voor heling, en heling stopt wanneer de persoonlijkheid zich weer heeft aangepast aan de consensus van sociale normen, de collectieve geestelijke toestand.

Conventionele therapie heeft de neiging te veronderstellen dat er niets anders is dan de individuele persoonlijkheid. Het neemt aan dat de persoonlijkheid een achterwand heeft, waarachter zich een afgrond bevindt, welke de persoonlijkheid van zowel de bron als de hulpbronnen dreigt te beroven. Bovendien heeft de traditionele psychologie de neiging om het lichaam te zien als een aanvulling op het proces, in plaats van de holistische onscheidbaarheid van lichaam, hart en geest te erkennen. De geconditioneerde geest wordt belast met de autoriteit en de last van controle over gevoelens, emoties en het fysieke lichaam en natuurlijk faalt het onvermijdelijk. De geest is niet de schepper van leven, maar slechts één van de levende uitdrukkingen ervan.

Met nonduale therapie zetten we deze benadering op z’n kop door de directe ervaring in het hier en nu voorop te stellen, vóór de agenda’s van het denken. Het herkent de herstellende kracht van leegte (gewoonlijk gelabeld als de zwarte doos, het onbewuste of onderbewuste). Het beschrijft ook het fenomeen van de ‘Bardo’ in het Boeddhisme als de ervaringsdimensie tussen fysieke incarnaties. Gevonden in de leegte, is dit het gebied van onze basisangsten – de schaduwkanten of innerlijke demonen, welke onze ervaring van leven direct beïnvloeden.

Nonduale therapie erkent onze ware natuur als de oorsprong, bron en rustplaats van alle persoonlijkheidsvormen. Onze ware natuur wordt gekenmerkt door herkenbare bron kwaliteiten of nonduale kwaliteiten. Deze kwaliteiten zijn geen einddoelen, maar ze zijn te vergelijken met diamanten die de pure, vormloze bron, die aan het bestaan voorafgaat, reflecteren. Zoals de nonduaal therapeut en spiritueel leraar John Prendergast zegt: Dergelijke openingen in een enorme gedeelde ruimtelijkheid brengen een gevoel van diepe vrede, geweldige vrijheid en stille vreugde. Cliënten melden vaak een gevoel van thuiskomen en van verbondenheid met het hele leven.

Hoewel bekende gedachtepatronen en lijdenstoestanden kunnen voelen als thuis, melden cliënten een nieuwe diepte van thuiskomen, die zelfs intiemer kan zijn dan de familieachtergrond. Door niet te investeren in het geloof in de verhalen die we onszelf herhaaldelijk vertellen, richt nonduale therapie zich op de gevoelssferen rond de verhalen, gedachten en gedragspatronen. Als we een gevoel gaan voelen, dan gaat het niet om dat heb ik al eens meegemaakt, wat komt er hierna? Het is eerder een zinken in het vermogen om in ervaring te blijven en om het wonder en de verfijning van de innerlijke gewaarwording te verkennen. Alle ervaring beneden de drempel van de denkende geest biedt een broodkruimelspoor terug naar de kwaliteiten van onze ware natuur en naar toenemend gemak, toenemende vrede en vrijheid.

Hieronder worden enkele structuren van de psyche genoemd waar in nonduale therapie naar wordt verwezen. Het is belangrijk op te merken dat iedere laag van de psyche leeft en onderling afhankelijk verankerd is in de rest. Ook speelt een holografisch principe mee waarin ieder moment van ervaren, hoe onbeduidend ook, het potentieel heeft om het geheel tot uitdrukking te brengen. Dat betekent dat wanneer een ego-structuur inslaat, dit door de lagen van de persoonlijkheid resoneert, de donkere nacht in en vice versa.

EGO

Ego-structuren kunnen zowel positief als negatief zijn: we kunnen bijvoorbeeld doen alsof we de beste muzikant zijn, of de slechtste ooit (beide hebben een sfeer van pretentieusheid). Het ego wordt gegenereerd door de energie van concurrerende tegenpolen, een innerlijke competitie die voortkomt uit diepere scheuren in de psyche. Ego wordt altijd gevormd door verbeelding. Elk zelfbeeld heeft een continuüm van angst in de kern, omdat de egoïstische reflectie vooral wordt gebruikt om ‘te checken op’ de dreiging van afwijzing en als zodanig gedreven wordt door een gevoel van onvolledigheid en onvolkomenheid: het gevoel van verkeerdheid.

Het ego is afhankelijk van de vergelijking met anderen, maar ook van competitie. Daarom komt het op als een verdedigingsmaatregel wanneer er problemen zijn tussen de ene en de andere psyche. Het ego beweert erbij te willen horen, maar door een vals beeld op te houden, scheidt het ons juist van onszelf en van anderen. Vaak creëert dit een terugslag van zelfmedelijden omdat het gevoel van niet gezien te zijn door anderen en niet gewaardeerd te worden in de wereld, kan versterken daar waar de structuren van het ego sterk zijn.

Ego-structuren bewegen door de dualistische reflex van grijpen en afkeren om te selecteren wat we willen zijn en hoe we gezien willen worden door de buitenwereld, terwijl we behoedzaam in de gaten houden wat we niet willen zijn en hoe we nooit gezien mogen worden. Daarom tonen ego-structuren vaak het tegenovergestelde van wat op een diepere laag wordt gevoeld. Iemand met een trauma rond vernedering bijvoorbeeld, kan zich als arrogant of trots presenteren. Iemand die onzeker is, kan zich met blinde zelfverzekerdheid opstellen. Iemand die met hulpeloosheid worstelt, zal constant bewijzen van controle tonen. Angst zal zich flink houden. Pijn zal eerder lachen dan huilen. Verraad zal in iedere overeenkomst loyaliteit veinzen. Afwijzing zal doen alsof het onvoorwaardelijke accepterend is. Om zich te wapenen tegen het risico van ontdekking, hebben ego-structuren de neiging om te overdrijven met absoluut taalgebruik, zoals: iedereen, de hele tijd, niemand, nooit.

Het ego vormt zich vanuit het geloof in afscheiding; een gevoel van veroordeling en een schijnbaar eindeloos gevoel van tekort. Het is een dekmantel van de onvolmaakte persoonlijkheid, die we nodig lijken te hebben omdat we denken dat de persoonlijkheid de essentie is van wie we zijn. Het ego streeft er tegelijkertijd naar om het beste zelfbeeld te creëren en de meest ongunstige scenario’s te vermijden. De energie van het ego is dicht en het kan worden gevoeld als een soort ongeaarde, ontevreden zwaarte.

Het ego heeft een energetische aanwezigheid en uitwerking en beperkt zich daardoor niet tot individuen maar kan ook opkomen als een veld rond groepen mensen. Daar waar het energetische veld van het ego in het collectieve veld sterk is, heeft het de neiging om structuren van ego in individuen wakker te maken.

Het ego kan generaties van trauma maskeren en is geworteld in onze ergste angsten. Een cliënt zei bijvoorbeeld dat zijn grootste angst was om onterecht veroordeeld te worden voor iets waar hij niet schuldig aan was. Wat hij beschreef, was een ego in crisis, wat vreemd genoeg precies gebeurde toen hij het meest succesvol was. Logica zou het tegenovergestelde verwachten, maar het was juist dit schijnbare succes van buitenaf dat zijn diepere gevoel van onrechtmatigheid opriep. De structuur van het ego – sociale acceptatie nastreven door succes te boeken – was een overlevingsmechanisme om een trauma te vermijden dat in de persoonlijkheid was overgeërfd. In dit geval was het voorouderlijk trauma opgegraven in de ervaring van de Joodse vervolging waar er te veel aandacht uit de omgeving was. Onder het ego, dat succes als veiligheid nastreefde, was er sprake van een overlevingsstrategie in de persoonlijkheid om veilig te blijven door het vermijden van aandacht. Het ego is verbonden met zowel de psychologie als de biologie van het overleven. Het is geen narcistische drang die zomaar terzijde kan worden geschoven maar een vorm van contractie ontstaan om te beschermen en te overleven. De nerveuze structuur reikt tot diep in de persoonlijkheid en in de donkere nacht van de ziel.

Het ego is niet iets waar we vanaf moeten. In tegendeel, wanneer het ego begint op te spelen zouden we een tedere nieuwsgierigheid moeten hebben. Het ego laat ons zien dat we kwetsbaar zijn, misschien zelfs doodsbang. Neem de tijd om je eigen ego-neigingen te overdenken. Wat is je grootste en oudste angst, een angst die bijna te gênant is om toe te geven? Hoe presenteer je jezelf aan anderen als die angst wordt aangeraakt? Wat is de pijn eronder?

PERSOONLIJKHEID

In onze helingspraktijk is herhaaldelijk bevestigd dat het allergrootste lijden het lijden is van het afgescheiden zelf. In de termen van de spirituele psychologie is dit het geloof dat de persoonlijkheid absoluut is: een vaste vorm en eindstation van wie en wat we zijn. Maar wat accurater zou zijn is dat de persoonlijkheid kan worden ervaren als een combinatie van geërfde en aangeleerde reactiepatronen. De persoonlijkheid weerspiegelt nonduale kwaliteiten via verschillende patronen van contractie in de dualiteit. Het is een instrument, maar niet de oorsprong van de muziek.

Deze nonduale kwaliteiten zijn er altijd, ongeacht de differentiatie door vorm of door contracties of trauma. Ze zijn niet gevormd in de persoonlijkheid en zijn daarom onpersoonlijk of transpersoonlijk. Ze raken nooit zoek en ze zijn nooit gewond. Het enige dat er gebeurt, is dat ze samengeperst en vertroebeld worden door energetische contractie – op de grens tussen onszelf en anderen. Deze tuinen van lijden scheiden ons van de kwaliteiten van onze ware natuur binnenin onszelf en van de kwaliteiten van de ware natuur buiten onszelf. Ze consolideren door overerving en de herhaling door gewoonte. Toch kunnen we op elk moment uit deze kwaliteiten als hulpbronnen putten. Als de structuur van de persoonlijkheid instort, komen vaak de kwaliteiten van onze ware natuur aan het licht. Zoals Leonard Cohen schreef: Er zit in alles een barst, zo komt het licht binnen.

Structuren van afgescheiden identiteit en de persoonlijkheid krijgen een bijna goddelijke status en toch kunnen we ze, zoals veel goden, onmogelijk vinden of definiëren. In de persoonlijkheid is er niets stabiels dat gevonden, vastgehouden, behouden of vertrouwd kan worden. De psyche verschijnt als een serie van evoluerende patronen. De aard van onze persoonlijkheid hangt hooguit af van de mening of houding van de toeschouwer. Die opvatting of houding hangt af van de persoonlijkheid van de toeschouwer. Zodoende zijn we gevangen in een eeuwig rad van illusie over wie en wat we zijn.

In de basis (ook al liggen de wortels bij onze voorouders) bestaat de persoonlijkheid uit een serie fundamenteel narcistische acties en reacties. Terwijl ze zich aan elke strohalm vastklampt om zichzelf in stand te houden, verdrinkt de persoonlijkheid in de terreur van haar eigen vergankelijkheid. In de dimensie van de persoonlijkheid is angst de slavendrijver en woede de bewaker. Omdat de persoonlijkheid inherent onstabiel, onzeker en vergankelijk is, is het fundamenteel verdoemd als een vaste vorm. Elke vorm van het afgescheiden zelf zit in de dodencel.

Het gevoel van verdoemenis dat oprijst uit de diepe innerlijke vrees voor vergankelijkheid, is inherent aan het geloof in de absolute aard van de persoon, en dit kweekt zijn eigen staat van slachtofferschap. In deze staat worden we krachteloos, rechteloos, futloos en vol zelfmedelijden. We geven autoriteiten buiten ons, onze ouders, de wereld of welke externe ‘ander’ dan ook de schuld van ons lijden. We kunnen zelfs daders worden, die wraak nemen op de omgeving voor het grote onrecht van wie we zijn. Al dit extra lijden – van vernedering, misbruik, wreedheid en oorlog – als de fatale fout is gemaakt in het geloven dat het zelf afgescheiden is en dat de persoonlijkheid een bevestiging is van wie we zijn.

Er is veel geschreven over hoe we ons kunnen bevrijden van de slavernij van het ego en de persoonlijkheid. Maar de kunst is niet om van de persoonlijkheid af te komen, maar om de persoonlijkheid zelf te bevrijden. Onder de denkende, geconditioneerde geest ligt de rustplaats van het pure zijn. We kunnen niemand, niets en nergens zijn als we rusten in wat Advaita het IK BEN noemt. Dit pure Zijn heeft kwaliteiten en schijnt als een zon door de lagen van de vorm, die altijd patronen van de persoonlijkheid en gedrag bevatten. Het creëert een natuurlijke uitnodiging aan samengetrokken vormen om zich te ontvouwen. Dit gebeurt langs ervaringspaden van onschuld, zuiverheid, vrijheid en andere nonduale kwaliteiten zoals beschreven in dit boek.

De persoonlijkheid is direct en energetisch gekoppeld aan de bron van het Zijn. Het verspreidt zich spontaan door tijd en ruimte. Wanneer we de persoonlijkheid bevrijden om deze zuiverheid van de persoonlijke manifestatie mogelijk te maken, dan maken we de gebieden waar de persoonlijkheid verkrampt of getraumatiseerd is vrij. Contracties zijn er nog steeds op basis van de noodzaak om onszelf te beschermen. Maar we klampen ons er niet aan vast. Om een fysieke metafoor te gebruiken: wanneer we onze hand uit het vuur terugtrekken dan is dat een reflex die ten goede komt aan het geheel. Maar een psychologische contractie is in shock – de metaforische hand blijft in de lucht hangen, zelfs wanneer we bij het vuur vandaan zijn gelopen en zelfs als het vuur gedoofd is.

Dit is een algehele misvatting. Spirituele zoekers verwachten vaak dat een ontwaakte staat van bewustzijn hen voor altijd bevrijdt van de persoonlijkheid. Dit is niet waar. De persoonlijkheid zal voortdurend uitstralen en vorm aannemen door gedachten, verbondenheid en communicatie, ongeacht of we het als absoluut nemen. Geloofsstructuren weerspiegelen in eerste instantie waar de persoonlijkheid het meest verkrampt, gestold in tijd en beperkt in ruimte is. Later krijgen ze door gewoontepatronen autoriteit en bepalen ze vervormingen van onze waarneming, die het geloof vervolgens bevestigen. Het ontkennen van de erfenis van de persoonlijkheid is een geloofsstructuur.

We hoeven de opvattingen over wie, wat en waar we zijn echt niet vast te houden. Het is eerder noodzakelijk dat we onszelf ontdekken als de bron in de kern van alle ervaringen. Deze hereniging vindt plaats langs het spoor van ervaring van nonduale kwaliteiten of kwaliteiten van onze ware natuur. Hoe dieper we rusten aan de bron van gewaarzijn, hoe meer we herkennen dat deze kwaliteiten in alle ervaringen doordringen. In deze diepgaande intimiteit met de diepere lagen van onszelf is het gevoel van hereniging overvloedig aanwezig.

In dit proces hebben we mensen met de meest afschuwelijke ervaringen het lijden van de totale ineenstorting van de persoonlijkheid zien ondergaan, om te ontdekken dat ze plotseling en onvoorwaardelijk vrij zijn. Dit is een ontwaken en een vrijheid die nooit verloren gaat, wat alle vormen van persoonlijkheid de ruimte geeft om waar nodig uit te stralen en te verdwijnen. Het is een vrijheid waarin zelfs het diepste lijden de weg naar huis niet kan blokkeren. Het is een helingsproces dat een wanhopige omzwerving door de donkere nacht van de ziel kan veranderen in nieuwsgierigheid, opwinding en vervulling in alle ervaring, zelfs als het pijnlijk is.

Voor anderen met minder fundamentele breuken kan het moeilijker zijn zich te bevrijden van de reflexmatige gewoonten van persoonlijke identificatie. Dit betekent niet dat een psychologische breuk noodzakelijk is voor spiritueel ontwaken. Maar het hoeft ook zeker geen obstakel te zijn. Spiritueel psycholoog Steve Taylor schrijft: Spirituele ervaringen zijn overweldigende positieve ervaringen. Het zijn ervaringen van vervoering waarin we de werkelijkheid met een verhoogde intensiteit waarnemen en we een sterk innerlijk welbevinden voelen. We ervaren een gevoel van eenheid met onze omgeving en worden ons bewust van een kracht van goedheid en harmonie die het heelal doordringt (...). Dan lijkt het bijna paradoxaal dat deze ervaringen vaak gevolgd worden door staten van intense wanhoop, depressie of psychische onrust.

De diepere intelligentie van de levenskracht